Heijmans streeft naar het volledig beheersen van materiaalstromen, inclusief bijbehorende verdienmodellen. Het doel is niet alleen de afhankelijkheid van schaarse grondstoffen te verminderen en leveringszekerheid te garanderen, maar ook om de negatieve materiaalimpact op broeikasgassen, water en biodiversiteit te verminderen ten behoeve van een gezonde leefomgeving. Materiaalgebruik is immers een belangrijke veroorzaker van klimaatverandering, biodiversiteitsverlies en vervuiling.
De toenemende schaarste van grondstoffen, de groeiende milieu-impact van het materiaalgebruik in de bouw en de veranderende marktvraag naar duurzame oplossingen hebben Heijmans ertoe aangezet een beleid rondom materiaalgebruik en circulariteit te ontwikkelen. We pakken een proactieve rol in de transitie naar een circulaire bouweconomie. Deze rol wordt, aan de hand van onze visie en aanpak het voor verminderen van onze negatieve impact en het vergroten van onze bijdrage aan een circulaire economie, uiteengezet in het grondstoffen- en circulariteitsbeleid. Het beleid is van toepassing op de eigen operatie van Heijmans, alle bedrijfsstromen binnen Heijmans én een zo groot mogelijk deel van de waardeketen waarin Heijmans acteert. Zo zijn niet alleen onze eigen medewerkers maar ook onderaannemers, leveranciers en opdrachtgevers essentieel voor de implementatie en borging van het beleid.
Impacts, risico’s en kansen
Uit de analyse van de dubbele materialiteit is er een impact gedefinieerd op Materiaaluitstromen met betrekking tot producten en diensten:
Rol in circulair ecosysteem
Het beleid van Heijmans op materiaalgebruik en circulaire economie is gericht op het beheersen van materiaalstromen om zo het aandeel primaire, niet-hernieuwbare grondstoffen te verlagen en het concept afval te elimineren. Dit leidt indirect tot een betere milieuprestatie van het materiaalgebruik en terugdringen van de broeikasgas-uitstoot.
Circulaire economie is een belangrijk onderdeel in de waardecreatie van Heijmans. In 2030 willen we een positieve impact realiseren voor de aarde met al ons werk. En dat doen we circulair, waarbij het materiaalgebruik niet alleen het primaire materiaalgebruik terugdringt, maar ook bijdraagt aan de bold statements op broeikasgassen, water en biodiversiteit.
Circulaire economie richt zich op het verminderen van gebruik van primaire, niet-hernieuwbare grondstoffen, het verlengen van de levensduur van materialen en het elimineren van afval, zowel in de biosfeer als technosfeer, aan de hand van vier strategieën:
-
Narrowing the loop: het beperken van materiaalgebruik door efficiëntere productie en minimalisering van afval in de productie- en gebruiksfase
-
Substituting the loop: het vervangen van primaire/eindige grondstoffen door duurzaam geproduceerde hernieuwbare grondstoffen of alternatieve primaire grondstoffen met minder milieudruk
-
Slowing the loop: het verlengen van de levensduur van producten en materialen door middel van onderhoud, hergebruik en herstel
-
Closing the loop: het sluiten van de kringloop door het inzetten van gerecyclede materialen en het maximaliseren van materiaalhergebruik
Heijmans geeft bijzondere aandacht aan levensduurverlenging (slowing the loop) van biobased materialen. Dit draagt niet alleen bij aan het terugdringen van primaire, niet-hernieuwbare grondstoffen, maar ondersteunt ook de langetermijnopslag van broeikasgassen, wat de impact op het klimaat versterkt.
Beleid
Het beleid richt zich specifiek op grondstofgebruik van de eigen operatie en de uitgaande materiaalstromen en raakt hiermee ook de downstreamwaardeketen, zoals klanten, afvalverwerkers en slopers. Dit komt overeen met de uitgevoerde dubbele materialiteitsanalyse, waarbij specifiek wordt gekeken naar de rol van CO₂-negatieve materialen die op circulaire manier worden toegepast. Beleid op inkomende materialen wordt in de komende jaren geïntroduceerd en zal zich in de waardeketen richten op producten, leveranciers en onderaannemers.
Hoofdpunten
We streven ernaar om organisatiebreed volledig inzicht in alle inkomende en uitgaande materiaalstromen te krijgen op basis van de inkooplijst (spend) en specifieke data van producten, leveranciers en slopers. In deze lijst wordt extra aandacht gegeven aan het aandeel CO₂-negatieve materialen en de circulaire toepassingen ervan (substituting the loop).
In alle projecten met een omzet boven de tien miljoen euro wordt een milieuprestatieberekening (bijvoorbeeld MPG/MKI) gemaakt op object- of materiaalniveau, om de milieu-impact te bepalen en om daarmee de risico’s van grondstoffen af te wegen.
Alle afvalstromen van Heijmans worden gemonitord en inzichtelijk gemaakt in het dashboard afvalbeheer, waarin de hoeveelheid restmateriaal, scheiding restmateriaal op de bouwplaats en hergebruik restmateriaal worden gepresenteerd (narrowing the loop).
Het beleid is in lijn met de uitgangspunten van het grondstoffenakkoord dat in 2018 ook door Heijmans is ondertekend. Daarnaast heeft Heijmans Het Nieuwe Normaal ondertekend. Dat is een standaard ontwikkeld door opdrachtgevers én opdrachtnemers met haalbare én ambitieuze circulaire prestaties voor circulair bouwen.
Maatregelen en doelstellingen
Momenteel zijn er geen acties en doelstellingen geformuleerd voor materiaalgebruik en circulaire economie. Terwijl de energietransitie volop gaande is, herkent Heijmans dat de materiaaltransitie nog in de kinderschoenen staat. Inmiddels is de relatie gelegd tussen het materiaalgebruik en de broeikasgas-uitstoot en worden in het klimaatplan duidelijke acties opgesteld om de broeikasgasemissies vanuit materiaalgebruik terug te dringen (substite the loop). Echter, daadwerkelijk kringlopen sluiten in zowel de bio- als technosfeer vergt een grote verandering in bestaande ketens, wat draagvlak vraagt bij alle partijen. Op projectbasis (zoals De Nieuwe Post) of voor specifieke materiaalstromen (zoals beton), is Heijmans in staat ketens anders te organiseren en technische én biobased materialen in de kringloop te houden (closing the loop). Sectorbreed is circulair bouwen echter niet georganiseerd, waardoor opschalen ook voor Heijmans een lastige opgave is. Tevens kunnen circulaire verdienmodellen nog niet succesvol toegepast worden, met name omdat materialen onvoldoende gewaardeerd worden (uitgedrukt in restwaarde of CO₂-belasting). Om deze reden zijn er dan ook (nog) geen specifieke doelstellingen gesteld voor materiaalgebruik en circulaire economie buiten de afhankelijkheid op het terugdringen van CO₂e. Heijmans is voornemens om doelstellingen te bepalen voor afval (tonnen), herkomst (% primaire grondstoffen), demontabelheid van uitgaande materiaalstromen en milieu-impact (MPG/MKI) van materiaalgebruik.
In de periode 2025-2027 geeft Heijmans acties vorm die naast de CO₂e-reductie ook zorgen dat het materiaalgebruik en circulaire economie verbeterd worden binnen de organisatie. De volgende acties staan hierin centraal.
-
Inzet materiaalstroomanalyses voor inkomende materiaalstromen bij alle projecten van Heijmans
-
Verplicht demontageplan bij toepassing biobased materialen
-
Datagedreven duurzaamheid introduceren voor het materiaalgebruik, om LCA-databases, productcatalogi en marktplaatsen te koppelen aan primaire processen van Heijmans (substituting the loop)
-
Verkenning van circulaire verdienmodellen aan de hand van pilots bij kortcyclische materialen (closing the loop)
Maatstaven
Kijkend naar ons businessmodel leveren we een aantal diensten:
-
Verkopen van nieuwe woningen
-
Realiseren (evt. inclusief ontwerpen) van nieuwe woningen, gebouwen en infrastructuur
-
Onderhoud en beheer gebouwen en infrastructuur
-
Renoveren woningen, gebouwen en infrastructuur
Hier zijn ook een aantal basisprocessen aan gekoppeld: ontwerpen, realiseren, onderhoud en beheer, renoveren, verkopen. Op basis van deze bedrijfsactiviteiten leveren wij uiteindelijk woningen, gebouwen (inclusief technische installaties) en infrastructuren op als eindproduct. In de basis zijn de eindproducten van Heijmans niet standaard ontworpen volgens circulaire principes, dit komt slechts voor op projectbasis.
Levensduur
De daadwerkelijke levensduur, dan wel het mogelijke gebruik, van een woning en gebouw kan erg variëren. Dit is afhankelijk van de wijze waarop de gebruiker en/of eigenaar uiteindelijk het gebouw onderhoudt. In het Besluit Bouwwerken Leefomgeving (artikel 4.12) is de hoofdregel dat een gebouw, dus ook een woning, minimaal vijftig jaar mee moet gaan. Voor gebouwen en woningen die gebouwd zijn met hout of andere CO₂-negatieve materialen geldt eenzelfde levensduur van vijftig jaar.
Als we het over infrastructuren hebben, bedoelen we wegen of kunstwerken. Met kunstwerken worden bouwwerken bedoeld die te maken hebben met infrastructuur, bijvoorbeeld een aquaduct of tunnel. Voor wegen is geen wettelijke levensduur bepaald. De ontwerplevensduur van wegen wordt vaak gebaseerd op richtlijnen zoals die van CROW of de Rijkswaterstaat Standaard RAW Bepalingen. Voor kunstwerken is volgens de richtlijn beoordeling kunstwerken een levensduur van honderd jaar bepaald. Ook hier geldt dat voor infrastructurele bouwwerken die opgebouwd zijn uit houten of andere CO₂-negatieve materialen, een levensduur van honderd jaar geldt.
Repareerbaarheid
Repareerbaarheid van onze producten is niet eenduidig, en het omvat meer dan enkel repareerbaarheid. In de bouwsector spreken wij van beheer en onderhoud, en renovatie van bouwwerken. Dit doet Heijmans voor alle drie de productgroepen. Op projectbasis wordt beheer en onderhoud vastgelegd in het Meerjarig Onderhoudsplan (MJOP) voor een specifieke periode conform NEN 2767. In het MJOP wordt vastgesteld wat het geplande onderhoud is voor een specifieke periode (10-25 jaar), zodat activiteiten gericht en efficiënt gepland kunnen worden en onderhoudsbudgetten kunnen worden beheerst. Voor bouwwerken die van hout of andere CO₂-negatieve materialen zijn gebouwd, geldt nog geen aparte aanpak voor beheer & onderhoud of reparatie.
We hebben geen gegevens om de levensduur of repareerbaarheid te vergelijken met het sectorgemiddelde.
Recyclen
Voor verpakkingen heeft Heijmans een duidelijk circulair beleid opgesteld rondom recyclebaarheid, dat toeziet op het herbruikbaar dan wel recyclebaar aanleveren van alle verpakkingsmaterialen door leveranciers en onderaannemers (narrowing the loop).
Recyclebare inhoud van complexe producten als bouwwerken is uitdagend om vast te leggen. Op verzoek van de klant wordt gewerkt met een commercieel materiaalpaspoort, maar dat wordt niet standaard in alle projecten toegepast. In het geval van het opstellen hiervan, wordt in combinatie met een materiaalstroomanalyse in kaart gebracht wat de end-of-life scenario's zijn en op basis van het materiaalgewicht het percentage van recyclebare content bepaald. Paspoorten van Heijmans zijn in lijn met de richtlijnen die door CB'23 zijn opgesteld binnen Paspoorten voor de bouw.
Toegepaste materialen die broeikasgassen opslaan worden in nationale milieudatabases verondersteld verbrand te worden na gebruik. Binnen Heijmans wordt het overgrote deel van alle uitstromende materialen gerecycled of voor opwekking van groene stroom gebruikt, echter, is het niet bekend welk aandeel recycling hierin heeft. Het demontabel maken van bouwwerken met CO₂-negatieve materialen is een beleidspunt binnen Heijmans de komende jaren, om zo het aandeel verbranden te verkleinen en het aandeel recycling en hergebruik te verhogen.