Voorwoord

Aan het begin van het honderdeerste levensjaar van Heijmans wil ik mijn waardering uitspreken voor alle collega’s. Door hun wendbaarheid konden we het afgelopen jaar als organisatie goed inspelen op, en presteren in een zeer volatiele wereld. We begonnen het jaar met Covid-19 nog duidelijk aanwezig in onze samenleving, maar al snel ging onze aandacht vooral uit naar de oorlog in Oekraïne. Naast het menselijk leed voor de bevolking daar, heeft de oorlog grote gevolgen voor de economie. Gestegen kosten van levensonderhoud en onrust over leveringszekerheid van energie leidden opnieuw tot grote onzekerheid onder een groot deel van de bevolking, en dus ook onze mensen. Zeker in dat licht beschouw ik onze goede resultaten als een groot compliment aan alle medewerkers.

Beheerst ondernemerschap

In 2022 kregen we te maken met een ongekende stapeling van externe invloeden, zoals het huurbeleid, de stijgende hypotheekrente en uiteraard het stikstofdossier. Ondanks dat presteerden we goed en mogen we tevreden zijn over de resultaten. Onze wendbaarheid en ons anticiperend vermogen zijn groot. Dat werd onder meer duidelijk naar aanleiding van de uitspraak van de Raad van State in de Porthos-zaak, waardoor de bouwvrijstelling kwam te vervallen. Omdat wij al op eigen initiatief Aerius-berekeningen hadden laten maken, kunnen wij de vertraging in het vergunningsproces op onze projecten beperken.

Onze focus op marge boven volume en onze sterk verbeterde risicobeheersing blijven hun vruchten afwerpen. De onderneming staat als een huis. Met ondernemingszin en innoverende kracht zijn wij continu in beweging en werken we doelgericht aan het maken van een gezonde leefomgeving.

Veiligheid

Veiligheid is onze prioriteit en een absolute randvoorwaarde. Toch werden we in maart 2022 opgeschrikt door een dodelijk ongeval op de N3 in Dordrecht. Bij heiwerkzaamheden door een onderaannemer is op een project van Heijmans een medewerker van deze onderaannemer om het leven gekomen. Ons oprechte medeleven gaat uit naar de nabestaanden van het slachtoffer. 

Heijmans staat als bedrijf goed gesteld naar de toekomst en kijkt met vertrouwen naar de volgende honderd jaar

We blijven onverminderd aandacht besteden aan een proactieve veiligheidscultuur. Heijmans Infra certificeerde zich opnieuw op trede 4 van de Veiligheidsladder. Woningbouw, Utiliteit en Vastgoed hebben zich ten doel gesteld in 2023 trede 4 gecertificeerd te zijn. Daarnaast wordt met uiteenlopende activiteiten doorlopend gewerkt aan het verbeteren van veiligheidsgedrag, onder andere met de inzet van het meerjarige Leiders in Veiligheid trainingsprogramma, waaraan opnieuw 1.300 collega’s deelnamen. Onze virtual reality trainingen zijn ook succesvol, in november werd de duizendste training gegeven.

Hoewel het aantal meldingen van ongevallen steeg van 66 naar 71, daalde het IF-cijfer (verzuimduur in relatie tot gewerkte uren) aanzienlijk: van 3,8 naar 2,7. Daaruit kunnen we opmaken dat er vaker een melding gedaan wordt, een belangrijk aspect van een proactieve veiligheidscultuur. De verbeterde meldcultuur binnen de organisatie maakt het mogelijk steeds beter te anticiperen op onveilige situaties. Elke melding wordt daarom serieus genomen. Daarnaast blijven we een beroep doen op iedereen, binnen en buiten Heijmans, om alert te zijn en elkaar aan te spreken op onveilig gedrag en situaties. Of, zoals onze afspraak luidt: ‘Laat je horen, kijk nooit weg, nodig anderen uit en blijf verbeteren!’

Goed werkgeverschap

Covid-19 en de oorlog in Oekraïne zorgen voor onzekere tijden. De stijgende prijzen voor energie, brandstof en levensmiddelen hebben een grote impact op het huishoudboekje, ook van onze medewerkers. Het gevolg is extra mentale druk en stress over de betaalbaarheid van het dagelijks leven, wat bij sommigen leidt tot een hoger ziekteverzuim. Ik ben daarom blij dat we tweemaal een extraatje van respectievelijk € 250 netto en € 500 bruto konden geven aan de collega’s die er het meest bij gebaat zijn. We houden onze focus op de fysieke en mentale gezondheid van onze mensen, onder andere door continu in te zetten op preventie en vitaliteit.

Dit jaar bestaat de medezeggenschap binnen Heijmans vijftig jaar. De ondernemingsraad is al vijftig jaar verankerd in de organisatie en fungeert als een constructieve en kritische partner van het bestuur. Als verlengstuk van de medewerkers en ogen en oren van de werkvloer verzorgt de ondernemingsraad een belangrijke signaalfunctie voor wat er in de onderneming speelt. We hechten veel waarde aan de goede wisselwerking, want daarmee draagt de ondernemingsraad in belangrijke mate bij aan de kracht van Heijmans.

Verduurzamen

Verduurzaming is inmiddels een vast onderdeel van ons werk geworden. Heldere doelen op het gebied van energie, materialen en ruimte geven ons richting. In 2022 verlaagden we onze CO₂-uitstoot met 7%. Onze gestelde doelen stimuleren ons om het steeds beter te doen en onze uitstoot, direct en indirect, verder te verkleinen. Daarom blijven wij fors investeren in maatregelen die onze CO₂-uitstoot verlagen, zoals bijvoorbeeld de aanschaf van emissieloos materieel. Ook op het gebied van materiaal zijn goede stappen gezet. Circulariteit en hoogwaardig hergebruik spelen een steeds grotere rol in onze projecten. Vanaf 2023 produceren wij zelf energieneutrale houtskeletbouwwoningen in onze fabriek in Heerenveen. Wederom een mijlpaal. Zo pakken we onze verantwoordelijkheid: door te doen. Daarnaast werken we samen met een groot aantal partners bij kennisinstellingen en het bedrijfsleven en met diverse organisaties voor natuurbehoud, om waar mogelijk ook elders maatregelen en innovaties voor verduurzaming aan te jagen.

Onze inspanningen voor verduurzaming worden herkend en erkend. De Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling (VBDO) noemde in juli 2022 Heijmans een van de koplopers als het gaat om de bevordering van biodiversiteit. In november mochten we de SDG-award in ontvangst nemen. Cobouw en PwC reiken deze aanmoedigingsprijs uit aan het meest duurzame bouwbedrijf om daarmee sectorbreed de aandacht voor duurzaamheid te vergroten. Vanzelfsprekend zijn wij hier zeer trots op.

Verslimmen door digitalisering

Door het stikstofvraagstuk, de schaarste van ruimte, materialen en mensen en door de duurzaamheidsopgave neemt jaarlijks de complexiteit van onze opgaven toe. Wij creëren een antwoord op die complexiteit door het verslimmen van onze werkzaamheden en processen. Digitaal bouwen, intelligent en datagedreven onderhoud én een groeiend aantal digitale gereedschappen passen we steeds meer toe. De tools zorgen ervoor dat we productiever en impactvoller kunnen bouwen. Bovendien maken digitale gereedschappen het werk voor onze medewerkers buiten veiliger en efficiënter.

Ook voor onze klanten zetten we digitale en slimme oplossingen in. Van sensoren op bruggen en tunnels tot sensoren in woningen en kantoren. Zo ondersteunt onze datagedreven dienst Beyond Eyes slim gebruik en beheer van (kantoor)gebouwen. In 2022 werd een grote aanbesteding van ProRail definitief gegund. Een prachtige opdracht voor het installeren van 4.500 werkplek- en ruimtesensoren op zeven locaties, waaronder het iconische hoofdkantoor ‘De Inktpot’ in Utrecht, waarmee ProRail het binnenklimaat kan besturen en optimaliseren..

Woningmarkt

De woningmarkt stond ook in 2022 onverminderd onder druk. De afgelopen jaren stegen de marktprijzen tot ongekende hoogte en de betaalbaarheid voor de consument stond voortdurend onder druk. Door beperkte beschikbaarheid van materialen en mensen, en hoge energielasten in combinatie met een hogere hypotheekrente, liep de woningverkoop in de tweede helft van 2022 sterk terug. Met name de snel stijgende hypotheekrente en hogere energielasten hadden een grote impact op de leencapaciteit en het consumentenvertrouwen. Welbeschouwd hebben we hier te maken met een normalisering van de hypotheekrente na jaren van extreem lage rentepercentages. Deze afkoeling van de woningmarkt is nodig. Naar verwachting zal de komende jaren een normalisatie van de bouwkosten optreden, wat de betaalbaarheid voor de consument kan verbeteren.

Fundamenteel blijft de vraag naar woningen naar onze verwachting onverminderd groot. Wij kijken dan ook met vertrouwen naar de woningmarkt. Wel voorzien we in ons portfolio de komende jaren een verschuiving van binnenstedelijke naar buitenstedelijke ontwikkelingen. Om (nieuwbouw)woningen in de toekomst betaalbaar te houden, blijven we inzetten op standaardisering, industrialisatie en efficiënte productieprocessen. Op die manier dragen wij met onze verschillende slimme en flexibele woningconcepten bij aan de oplossing om woningen betaalbaar, duurzaam en energiezuinig te maken.

Bold statements

Ook in 2022 is gericht gewerkt aan het behalen van de doelstellingen die we voor 2023 hebben geformuleerd. Bold statements zijn voor Heijmans de belangrijkste thema’s waarvoor wij een stip op de horizon wilden zetten en waarin wij echt beweging wilden teweegbrengen, gecategoriseerd langs de assen van onze strategie: verbeteren, verslimmen en verduurzamen. Dat is de reden dat we deze doelen bewust ambitieus hebben geformuleerd. Onze doelstelling was 100% beweging op alle bold statements te realiseren en de helft te halen. De destijds opgestelde doelen lopen in 2023 af. De realisatie tot en met 2022 van deze doelen biedt een gemengd beeld.

Outlook

Concrete uitspraken doen over het komende jaar is lastig, mede als gevolg van de aanhoudende macro-economische volatiliteit. Toch geven de huidige perspectieven vertrouwen. Voor 2023 is het orderboek dankzij de goede spreiding en het volume op een robuust niveau. Naar verwachting zal de totale omzet licht stijgen, ondanks een voorziene terugval bij Vastgoed als gevolg van de lagere woningverkopen. Verwacht wordt dat deze terugval ruimschoots gecompenseerd wordt doordat het volume in Infra weer terugveert naar een niveau van ruim boven de € 700 miljoen en ook Bouw & Techniek een groei voorziet, met name door de goede orderintake bij Utiliteit. De kwaliteit van het orderboek blijft sterk, wat ons een goed uitgangspunt biedt voor het komende jaar, waardoor verwacht wordt dat alle bedrijfsstromen in 2023 binnen de gestelde strategische onderliggende EBITDA-bandbreedtes blijven opereren van 4% - 6% marge voor de bouwbedrijven en 6% - 8% marge voor Vastgoed. Hiermee handhaven we de outlook zoals gegeven bij de publicatie van de derde kwartaal resultaten. Naar verwachting zal in 2023 de onderliggende EBITDA voor Heijmans als totaal op een vergelijkbaar niveau liggen als in 2022 (exclusief Wintrack II-voorziening). Daarbij spreek ik de hoop uit dat de wereld in een rustiger vaarwater komt. Ik ben in ieder geval ongelofelijk trots op deze organisatie en kijk ernaar uit om met onze mensen honderd jaar Heijmans te vieren. Heijmans staat als bedrijf goed gesteld naar de toekomst en kijkt met vertrouwen naar de volgende honderd jaar.

Ton Hillen
Voorzitter raad van bestuur Heijmans N.V.
17 februari 2023