Verslimmen

Met vernieuwende ideeën, producten en diensten bieden we slimme oplossingen voor de belangrijke vraagstukken van nu en morgen. De gebouwde omgeving wordt steeds interactiever door intelligente systemen die data genereren. Deze informatie helpt ons klanten nog beter van dienst te zijn. Ook in het bouwproces zelf zetten we grote stappen om te verslimmen, onder meer door standaardisering en gebruik te maken van geïndustrialiseerde processen. Heijmans heeft de ambitie een regierol te (blijven) vervullen in ontwerp, realisatie en beheer van de gebouwde omgeving en wil daarom mede vorm geven aan de verslimming van de keten, ter vergroting van de impact en effectiviteit.

9.  Alle opgaves waaraan we werken, hebben in 2023 een digitale tweeling.

Utiliteit

Heijmans Utiliteit bouwt aan het werken met zogenaamde digitale tweelingen. Onze nieuwbouw projecten worden allemaal gemaakt met een hoogwaardig BIM-model (zie ook bijlage 11.6.14). De afgelopen jaren heeft de focus gelegen op het steeds verder integreren van het werken met BIM-modellen in onze werkprocessen. Onze ontwerpers, werkvoorbereiders en uitvoerders werken nu dagelijks met de 3D-geometrische modellen en informatie uit de BIM-modellen om de projecten optimaal te coördineren, voorbereiden en uitvoeren. Van de 25 te behalen BIM-doelstellingen op onze roadmap (BIM-ambitieladder) zijn er momenteel meer dan twintig die op reguliere basis toegepast worden op onze projecten en waar we gedocumenteerde best practices voor hebben. Het toepassen van BIM (in alle lagen in de organisatie) is van operationele aard en niet langer een strategische verbetering. Zo gewoon is het werken met BIM inmiddels geworden.

We bieden voor alle functiegroepen op reguliere basis zogenaamde ‘lak- en wasstraat’ trainingen aan. Daarin leren onze medewerkers de basiswerkzaamheden met BIM-modellen (lakstraat) en worden zij regelmatig voorzien van de laatste inzichten (wasstraat).

Eén van de ontwikkelingen die we in 2022 doorgemaakt hebben, is het inzetten van pointclouds (een manier van inmeten van een gebouw) voor voortgangsbewaking en kwaliteitscontrole. Daarbij wordt een statief met ronddraaiende operator op een plek geplaatst. Bij elk rondje schiet de operator meetpunten de ruimte in, die digitaal worden teruggekoppeld. Na tientallen miljoenen keren ontstaat een puntenwolk die weergeeft hoe een ruimte eruitziet. De kennis en kunde op dit gebied is in 2023 beschikbaar om op projecten in te zetten.

Voor onze onderhoudscontracten zijn we aan het werk met een digitale tweeling-propositie genaamd DreAM. Deze toepassing baseert zich op een 3D BIM-model waarin informatie beschikbaar gemaakt wordt die voor onderhoud- en beheerprocessen relevant is. Door het combineren van inhoudelijke vakkennis over bouwen en onderhoud én databronnen over onze eigen processen en het gebouwgebruik (sensordata), creëren we nieuwe inzichten die er zonder digitale tweeling (DreAM) niet zijn. In 2022 hebben we twee Proof of Concepts op dit vlak gecreëerd en in gebruik genomen. In 2023 wordt dit uitgebouwd naar een Minimal Viable Product dat op meer projecten ingezet gaat worden.

Woningbouw

Bij Woningbouw zien we op dit moment een stijgende lijn in het gemiddeld aantal behaalde BIM-sterren per project. Dit is de belangrijkste graadmeter van het feit dat we alle projecten gestructureerd aanpakken met de BIM-Focus Project aanpak. En belangrijker, dit levert resultaat op. Niet alleen op het gebied van behaalde aantal BIM-sterren (verdeeld over vijf niveaus), maar ook vanuit de beleving van de mensen op de projecten en de financiële resultaten op die projecten. De projecten lopen beter en gestructureerder, met als resultaat beter gestroomlijnde processen en minder faalkosten.

Samen met TNO is er een referentiearchitectuur ontwikkeld gebaseerd op bestaande, herbruikbare architectuur. Dit biedt als het ware een sjabloon waarmee we stapsgewijs een volledige digitale tweeling over de hele levenscyclus van een woning kunnen ontwikkelen. Dit kan zowel voor het productieproces van onze houtskeletbouwwoningen in de fabriek in Heerenveen als voor de Horizon-woning zelf. Er wordt ook gewerkt aan een nieuwe digitale woningconfigurator. Kopers kunnen hiermee hun eigen nieuwbouwwoning aanpassen aan hun wensen. Deze woningconfigurator wordt geïntegreerd met de fabricagesoftware om een doorlopende informatiestroom te krijgen.

Infra

In alle infra-opgaves, zowel nieuwbouw als beheer en onderhoud, gebruiken we een digitale tweeling. Die start met het inrichten van een geografisch informatie model. Dit informatiemodel vormt het centrale informatiepunt voor onze collega’s.

In onze nieuwbouwopgaven gebruiken we BIM-doelstellingen (‘sterren’) waarbij we afhankelijk van de complexiteit van de projecten verschillende ambities gebruiken. Voor de meest complexe Infra projecten in 2022 realiseren we een hoge ambitie van achttien sterren. Dit zijn onder andere de dijkversterkingsprojecten Gorinchem - Waardenburg en Sterke Lekdijken, de projecten aan de start en landingsbanen op Schiphol, de renovatie van de Piet Hein Tunnel en de A1 Apeldoorn - Twello.

Met name in de projecten in de energietransitie, waaronder voor onze klant Tennet (new window) of onze civiele projecten, zien we een sterke toename in het gebruik van BIM, onder meer door het toepassen van best practices van complexe projecten. Het gebruik van een digitale tweeling is daarmee inmiddels breed verankerd in de organisatie.

In de doorontwikkeling van onze best practices is in 2022 een aantal belangrijke stappen gezet. Eén daarvan is de standaard uitwisseling tussen de geografische (GIS) data en het 3D-BIM-model. Dit stelt de collega’s in staat om op een gebruiksvriendelijke manier de meest relevante projectinformatie snel en eenduidig te vinden, zowel op kantoor als op de projectlocatie. In lijn met het ontsluiten van de belangrijkste projectinformatie heeft ook het simuleren van het bouwproces (4D-BIM) in 2022 een grote vlucht genomen. Door de eenduidige manier van werken, waarbij planning, de huidige situatie en de beoogde situatie op elkaar worden afgestemd, krijgen de betrokkenen vanuit ontwerp, werkvoorbereiding en realisatie een gedragen beeld hoe het werk te maken. Hiermee dragen we bij aan een veiliger uitvoering en minder faalkosten.

Daarnaast zijn belangrijke stappen gezet voor wat betreft het automatiseren en parametriseren van het ontwerpproces. Bijvoorbeeld in het automatisch genereren van 2D-tekeningen en het bouwen van nieuwe ontwerp-apps die een deel van het ontwerpproces grotendeels voor hun rekening nemen.

Voor Infra is het goed in kaart brengen van de ondergrond cruciaal om graafschades te voorkomen. Daarvoor hebben we een paar belangrijke innovatieve technieken in huis die de ondergrond zeer nauwkeurig in kaart kunnen brengen. Zo heeft Infra een pilot uitgevoerd voor visualisatie met Augmented Reality van het te realiseren ondergrondse 3D-model van een nieuwe riolering. Dit 3D-model is in de bestaande ondergrond gevisualiseerd om zo direct de interactie met de aanwezige kabels en leidingen in kaart te brengen. In 2022 is deze techniek na een eerste pilot op verschillende ondergrondse projecten toegepast.

10.  We zetten jaarlijks vijf nieuwe datagedreven diensten succesvol in de markt.

Naast de doorontwikkeling van proposities met nieuw aanbod voor onze klanten, door bijvoorbeeld het toevoegen van nieuwe waarde-elementen aan bestaande producten en diensten, werden er bij Bouw & Techniek, Infra en Vastgoed in totaal zeventien nieuwe datagedreven diensten ontwikkeld en in de markt gezet. Hieronder worden enkele voorbeelden kort beschreven:

• Zo is voor het ontwerp van datacenters de datacentergenerator ontwikkeld. Hiermee is op basis van een vooraf gedefinieerde catalogus met 36 bouwstenen en componenten parametrisch ontwerp van datacenters mogelijk. Deze dienst is reeds in meerdere tenders meegenomen en klanten reageren hier enthousiast op.

• Datagedreven duurzaam advies omvat onder andere inzicht in de energievraag en het energieverbruik bij de realisatie van projecten, een emissiedashboard voor stikstof, ammoniak en CO₂ en materiaalstroomanalyse. Daarnaast is de berekening van Milieu Kosten Indicator en Milieu Prestatie Gebouwen-scores gestandaardiseerd en geautomatiseerd.

• Iris 2.0 is de online dienst waarmee Heijmans Services zijn klanten inzicht geeft in gebruikerswaarde, vastgoedwaarde en servicewaarde van hun gebouwen en assets. Met het complete dashboard van Iris waarop informatie uit meerdere systemen duidelijk en overzichtelijk bij elkaar wordt gebracht, krijgt de klant grip op eigen assets. Deze oplossing is inmiddels bij vijftien klanten geïmplementeerd.

• Door middel van het op afstand ophalen van data uit gebouwen kan via Insight assetanalyse plaatsvinden. Zo kan bijvoorbeeld geanalyseerd worden of een zonwering naar behoren werkt door koppeling met data over zonuren. Vervolgens kan op afstand en proactief actie ondernomen worden om een verbetering of aanpassing uit te voeren, zonder verstoring van het primaire proces van de klant. Inmiddels zijn 52 gebouwen gekoppeld. Een soortgelijk traject loopt om op afstand veiligheidssystemen uit te lezen. Naar verwachting komen in 2023 beide trajecten samen.

• Het Heijmans energie-opslagsysteem is een slim energie-opslagsysteem in combinatie met energiemanagement voor utilitaire projecten inclusief spin-off voor fysiek beheer en onderhoud aan systemen. Het biedt direct de oplossing voor de acute energietransitieproblemen waarmee de klant te maken kan krijgen. De problemen kunnen per markt-/klantsituatie verschillen. Met de provincie Overijssel en onze fabriek voor houtskeletbouwwoningen in Heerenveen lopen gesprekken om dit systeem als eerste te gaan gebruiken.

• De laadpalenscan geeft inzicht in de mogelijkheden voor het plaatsen van (extra) laadpalen. Dit is ook mogelijk in combinatie met het leveren van laadpalen (infra) en fysieke aanpassing van de gebouw energie-installatie, een vast onderdeel in het aanbod van Heijmans Energie Services.

• Voor de monitoring van Dynamische Verkeersmanagement (DVM)-systemen, zoals matrixborden, camera’s en dynamische route-informatiepanelen (DRIP’s) krijgt de klant op twee langjarige beheer- en onderhoudscontracten de mogelijkheid realtime alle storingen direct uit alle aangesloten DVM-assets te zien en te prioriteren.

• In 2022 zijn twee verkeersmanagementdiensten doorontwikkeld. Voor het verkeersmanagement in het kader van grootschalige wegwerkzaamheden is de dienst reistijdmonitoring doorontwikkeld naar een productiewaardige en daarmee cybersecure oplossing. Deze dienst laat realtime de verwachte en actuele reistijden bij omleidingen zien. Hierdoor kan Heijmans direct bijsturen in het verkeersmanagement op deze omleidingen, in het bijzonder op het onderliggend wegennet. Daarnaast heeft Infra zijn Digital Road Safety System ontwikkeld. In het kader van veilig werken langs en op de weg heeft Heijmans een systeem ontwikkeld waarmee collega’s via een kastje in de auto hun wegwerkzaamheden realtime kunnen aanmelden bij navigatiesoftware als TomTom, Google en Waze. Hiermee krijgen weggebruikers direct een melding als er in hun buurt wegwerkzaamheden zijn.

• Vanuit Heijmans Vastgoed is bi-directioneel laden in samenwerking met een partner ingezet bij Leidsche Rijn in Utrecht. Deze ontwikkeling is cruciaal om de energiebalans van wijken in de toekomst veilig te kunnen stellen.

11.  Het aantal abonnementen uit datagedreven diensten in de gebruiksfase groeit elk jaar met 50%.

Bij Bouw & Techniek heeft de groei van Beyond Eyes-dienstverlening bij zijn klanten ook in 2022 een mooie ontwikkeling laten zien. Zo is het aantal gebouwen waar met Beyond Eyes-dienstverlening gewerkt wordt, met 49% gegroeid naar 330 gebouwen. Het aantal abonnementen is met 13% gegroeid naar 141 abonnementen in totaal, verdeeld over 102 unieke bedrijven.

Eind 2022 heeft Beyond Eyes daarnaast de aanbesteding ‘Werkplek- en ruimtesensoren’ van ProRail definitief gegund gekregen. Begin 2023 wordt gestart met de implementatie van 4.500 sensoren op zeven verschillende locaties. Hierbij wordt data verzameld met als doel een optimale werkplek op kantoor te creëren en efficiënt gebruik van kantoren te realiseren.

Naast Heijmans en CSU heeft nu ook PreZero zich aangesloten als derde familielid van Beyond Eyes. Daarmee breidt Beyond Eyes haar datagedreven facilitaire diensten uit met afvalmanagement. Met de toetreding van PreZero wordt er weer een grote stap gezet in het verder verduurzamen van facilitaire processen van organisaties.

Bij Infra zijn vijf al langjarige lopende abonnementen met nog eens drie tot vier jaar verlengd. Dit onderstreept het belang dat de abonnementen uit datagedreven diensten langjarige stabiele inkomsten genereren. Daarnaast volgen uit de vijf bovengenoemde diensten zes abonnementen. Samen met twee nog lopende diensten is het aantal abonnementen daarmee in 2022 tot dertien gegroeid.

Bij Vastgoed zijn er in 2022 vanuit de datagedreven diensten 573 abonnementen uitgegeven aan particuliere kopers/gebruikers van een Heijmans woning.

• *Dit percentage heeft betrekking op opgaves in de realisatiefase.

12.  In 2025 hebben we ten opzichte van 2020 50% van de uren on-site verschoven naar off-site.

De verschuiving van on-site uren naar off-site uren is een maatstaf voor de beoogde industrialisering en standaardisering. Daarmee behalen we doelstellingen met betrekking tot veiligheid, duurzame inzetbaarheid, kwaliteit van geleverde producten en verminderen we faalkosten.

In 2022 blijven we wat betreft het Heijmans Woonconcept (grondgebonden conceptwoningen - HWC) met 689 gemonteerde casco’s in lijn met het aantal van 2021. Het absolute aantal ligt iets lager, omdat vijf pilotprojecten van totaal 38 woningen in ons nieuwe concept Horizon (grondgebonden woningen in hout) zijn gerealiseerd. Daarnaast zijn ook elementen van woningen voor externe opdrachtgevers geproduceerd. 

Tevens zijn er flinke stappen gezet met onze gestapelde concepten (appartementencomplexen). Zo is in november met corporatie Kleurrijk Wonen de overeenkomst getekend voor de eerste 43 Huismerk appartementen in Culemborg, ons gestapeld concept met galerij-ontsluiting voor de betaalbare (huur)markt. De volgende projecten in onder meer Arnhem en Culemborg zijn inmiddels volop in ontwikkeling. Ook het Heijmans Appartementen Concept met portiekontsluiting voor de stedelijke (herontwikkelings-)gebieden gaat richting uitontwikkeling en realisatie. Met een breed palet aan appartementtypen en plattegronden zijn we in staat om ook aan deze opgaven een conceptmatige invulling te geven, zoals in Den Haag Zuid West (Dreven, Gaarden, Zichten), de Lodewijk van Deijsselbuurt in Amsterdam en Overvecht in Utrecht. Eind 2022 zijn er 629 Heijmans Appartementen Concept-woningen in ontwikkeling.

Binnen de concepten wordt, waar mogelijk, ingezet op prefab onderdelen, geproduceerd of samengesteld in de fabriek van onze bij de concepten betrokken co-makers. Voor zowel de grondgebonden als de gestapelde producten wordt het casco, het dak en (een groot gedeelte van) de gevel in prefab aangeleverd voor alleen de montage op de bouwplaats. Daarnaast wordt continu bekeken welke onderdelen verder geprefabriceerd kunnen worden; zo wordt bij de Heijmans Woonconcept-woningen een pilot uitgevoerd met onder meer een kant-en-klaarvloer (inclusief installaties af fabriek en er is geen afwerkvloer meer nodig) en de inzet van prefab binnenwanden. Dit levert naast de hierboven genoemde doelstellingen ook nog eens circulair voordeel op omdat minder materiaal nodig is, er minder afval is en de binnenwanden van biobased materiaal in plaats van gasbeton zijn.

Ook is er in 2022 hard gewerkt om de overgenomen fabriek gereed te maken voor de productie van Heijmans Horizon-woningen vanaf 2023.

Een groeiend deel van de productie verschuift daarmee van on-site naar off-site, niet alleen voor wat betreft conceptmatig naar industrieel (in onze eigen fabriek) maar ook voor zowel grondgebonden als gestapeld.

Bouwen voor de toekomst

Bij de ontwikkeling van de nieuwste generatie woningen van Heijmans stond een aantal grote vraagstukken centraal. Hoe kunnen we onze activiteiten verder verduurzamen? Hoe bieden we een oplossing voor het grote tekort aan betaalbare woningen? En hoe realiseren we dat op een efficiënte en veilige manier als er steeds minder vakmensen beschikbaar zijn? Het antwoord is Heijmans Horizon. Met conceptueel bouwen samen met co-makers heeft Heijmans al jaren ervaring. Industrialisatie en standaardisatie in combinatie met variatie maakt het mogelijk snel en efficiënt te bouwen voor heel veel doelgroepen. De ambities op het gebied van duurzaamheid en innovatie kunnen wij niet alleen verwezenlijken. Daarom zochten wij de juiste partners; om kennis te delen, samen te leren en zo sneller en slimmer het aantal duurzame en goede woningen in Nederland te vergroten. In de eerste projecten is ervaring opgedaan. Vanaf 2023 worden deze duurzame woningen gebouwd in onze energieneutrale fabriek in Heerenveen. De industrialisatie van gestandaardiseerde houtskeletbouw betekent een kanteling van engineeren naar configureren. Zo kan de klant vanaf 2023 met behulp van de 3D Woonconfigurator van Heijmans zelf zijn houtskeletbouwwoning samenstellen. Thuis op de computer of tablet, in alle rust.

Lees het verhaal op heijmans.nl (new window)