Ruimte

We ontwikkelen blauw, groen en veilig

We zien een groeiend maatschappelijk bewustzijn voor de noodzaak om onze planeet leefbaar te houden. Ook Heijmans spreekt daarin een stevige ambitie uit: vanaf 2030 leiden al onze ingrepen tot verbetering van de natuur en een klimaatbestendig Nederland. Ons uitgangspunt is om zoveel mogelijk samen te werken met het natuurlijke systeem. Zo maken we een gezonde leefomgeving; de kern van de strategie van Heijmans.

We zijn ons bewust van het belang van water en bodem. Daarom gaan we hier zorgvuldig mee om en bewegen we mee met lokale natuurlijke systemen, zowel bij gebiedsontwikkelingen en woningbouw als bij utiliteit- en infraprojecten. De omgeving klimaatadaptief inrichten is een kwestie van maatwerk. Het betekent water vasthouden, bergen, infiltreren en hergebruiken. We streven in alle gevallen naar het opleveren van een toekomstbestendige leefomgeving, die de extremen van het veranderende klimaat veilig opvangt.

Aan een natuurinclusieve, klimaatadaptieve leefomgeving werken we niet alleen. We wisselen voortdurend kennis en kunde uit met ambitieuze organisaties en kennisinstellingen, zoals Naturalis, NL Greenlabel, The Pollinators en Staatsbosbeheer.

De door het KNMI gepubliceerde klimaatscenario’s onderstrepen voor Heijmans de noodzaak om samen te werken aan een circulaire waterhuishouding in de bebouwde omgeving. Dat vraagt om een integrale kijk op water en nieuwe manieren van samenwerking met uiteenlopende partijen. Mede daarom sloot Heijmans zich in oktober 2023 als eerste landelijk actieve bouwbedrijf aan bij de WaterBank. Deze coöperatieve kennis- en netwerkorganisatie wil een nieuwe waterbalans realiseren, onder meer door restwater slimmer te benutten. Heijmans richt zich onder meer op het opvangen en hergebruiken van regenwater. In een vroegtijdig stadium houden we hier rekening mee bij het ontwerpen van onze woningen en gebouwen. Het lokaal zuiveren van afvalwater is hierbij ook een van de ontwikkelingen.

Gezonde Bodem

Een gezonde bodem is fundamenteel bij klimaatadaptie en natuurinclusief werken. We hebben daarom op verschillende manieren gewerkt aan het creëren van een groter bewustzijn hiervan binnen Heijmans en daarnaast aan een doorvertaling naar concrete ontwerpprincipes en werkwijzen. Enkele voorbeelden hiervan zijn:

Een gezamenlijke verkenning met Wageningen UR naar de principes die ten grondslag liggen aan een gezonde bodem.
Het ontwikkelen van Duurzame ontwerpprincipes (DOP) onder andere gericht op het behouden en creëren van een gezonde bodem.
Het vergroten van de interne bewustwording door een samenwerking de makers van de documentaire 'Onder het maaiveld'. Van deze film is een Heijmans-editie gemaakt die door ons gebruikt is om bewustwording te creëren ten aanzien van het belang van en onze impact op een gezonde bodem.

(Smart) Monitoring biodiversiteit

In samenwerking met Naturalis meten we met behulp van Artificial Intelligence (AI) technieken de daadwerkelijk aanwezige biodiversiteit op de bouwplaats van het project Vijfsluizen te Vlaardingen. Met behulp van AI wordt op basis van beeld- en geluidsherkenning de biodiversiteit op de bouwplaats van het project gemonitord. Op basis van deze data kunnen wij de impact van onze activiteiten inzichtelijk maken, evenals het effect van genomen maatregelen. Heijmans ziet de inzet van AI als een belangrijke ontwikkeling. Mede omdat AI kan bijdragen aan een uniforme manier van biodiversiteitsmonitoring en dit in potentie ook op grote schaal toepasbaar is.

Op het project Parijsch te Culemborg is in 2023 de effectiviteit van verschillende natuurmaatregelen gemonitord. Dit heeft geleid tot nieuwe inzichten over de effectiviteit van faunavoorzieningen in nieuwbouw voor verschillende soorten. Deze inzichten zullen we inzetten bij het doorontwikkelen van natuurinclusieve maatregelen.

Gebiedsontwikkelingen

Gebiedsontwikkelingen gaan vaak gepaard met grote ingrepen in infrastructuur, landschap en omgeving. Infra en Vastgoed kunnen samen het gehele traject integraal aanbieden, van initiatief tot en met beheer. Het werken met NL Greenlabel en haar systematiek is inmiddels volledig geïntegreerd in onze gebiedsontwikkelingsprocessen. Dat leidt tot grote, meetbare stappen op het gebied van een duurzame en gezonde leefomgeving. In de beginfase van een gebiedsontwikkeling wordt met de partners en met NL Greenlabel aan de hand van een pre-screeningtool de ambitie voor het project vastgelegd. In de ontwerpfase toetst een assessor van NL Greenlabel of de ambitie ook daadwerkelijk in het definitief ontwerp zit. Tot slot wordt na oplevering deze check nogmaals uitgevoerd, wat leidt tot een definitieve score van de locatie.

Binnen de labelmethodes van NL Greenlabel wordt gekeken naar acht hoofdthema’s om vast te stellen hoe duurzaam een ontwikkeling is. Deze thema’s zijn: Ontwerp, Realisatie & Beheer, Producten & Materialisatie, Energie & Klimaat, Bodem & Water, Biodiversiteit, Mens & Omgeving en Borging. Per thema kan op drie onderdelen punten gescoord worden, die aangetoond dienen te worden door Heijmans. Al deze punten bij elkaar opgeteld leiden tot een score tussen de G en A, waarbij Heijmans altijd gaat voor een score A of B voor het openbaar gebied.

Impact op de omgeving verkleinen

Door industrieel te bouwen verkleinen we de impact van de bouwplaats op de natuur. Waar voorheen een gebied helemaal kaal gemaakt werd als voorbereiding voor de bouw, kunnen we dat voortaan anders aanpakken. Met veel meer oog voor behoud en verrijking van de aanwezige natuur. Doordat meer woningen off-site in de fabriek geproduceerd worden, zijn op de bouwplaats minder materieel en bouwbewegingen nodig. Bij de bouw van houtskeletbouwwoningen kunnen we als gevolg van de grote gewichtsbesparing bovendien elektrische kranen inzetten. Om de bewoners van de houtskeletbouwwoningen Horizon te inspireren werden vijf thematuinen ontworpen met een Tuinlabel A, een van de labels van NL Greenlabel. Deze groene tuinen maken na oplevering van een project de wijk prettig om in te wonen en leven.

Groeiende aandacht

Ook bij Infra zien we bij opdrachtgevers een toenemende aandacht voor klimaatadaptatie en natuurinclusiviteit. Mede door onze kennis op dit gebied verwierf Infra het afgelopen jaar nieuwe raamcontracten bij onder andere TenneT en Vitens. Anderzijds loopt het sterk uiteen hoeveel prioriteit en aandacht aan klimaatadaptatie en natuurinclusiviteit wordt gegeven, in hoeverre klanten hun ambities scherp hebben en in welke mate zij hun ambitie weten te vertalen naar de infra-opgaves voor de betreffende gemeente of provincie. Dit resulteert in uiteenlopende vraagstukken ten aanzien van klimaatadaptieve oplossingen, duurzame uitvoering en alternatieven, en oplossingen ten aanzien van de energieopgave. Onze kennis en ervaring hebben bijgedragen aan het succesvol verwerven en realiseren van mooie projecten. Van de herinrichting van woonwijken tot het verduurzamen van bedrijventerreinen.

Natuurladder

Heijmans en Dura Vermeer ontwikkelden samen de Natuurladder. De Natuurladder is een instrument wat medewerkers in de infrasector handvatten biedt om in projecten te zorgen voor meer biodiversiteit. Al het groen naast onze spoor-, water- en snelwegen vormt samen het grootste natuurgebied van Nederland. Dat wordt grotendeels beheerd door bouwers. Wanneer we er zo naar kijken speelt de infrasector een grote rol bij het bevorderen van de biodiversiteit in en het klimaatrobuust maken van Nederland. De Natuurladder maakt het mogelijk doelstellingen voor natuurinclusief en klimaatbewust bouwen concreet te maken. Dat helpt om groenblauwe ambities scherp te houden gedurende het hele traject, van ontwerp tot realisatie. In 2023 heeft Heijmans Infra de Natuurladder op vijftien projecten met succes toegepast. Binnen die projecten zijn kansen voor klimaatadaptie en biodiversiteit gesignaleerd en besproken met opdrachtgevers. In verschillende gevallen leidde dit tot het implementeren van deze kansen in het project.

Op dit moment wordt gewerkt aan versie 2.0 van de Natuurladder, die online voor de gehele branche beschikbaar gesteld zal worden. Op die manier geven we invulling aan onze visie dat we een succesvolle borging van klimaatadaptatie en biodiversiteit alleen sámen met alle stakeholders in de infrasector kunnen realiseren.

Tom van de Beek

“De biodiversiteit is in Nederland de afgelopen eeuw met 75% afgenomen. Daar vragen wij aandacht voor, door dat grote thema klein en tastbaar te maken. Het doel is dat er een beweging van onderaf ontstaat van burgers en bedrijven die het opnemen voor de bijen. De gebouwde omgeving is heel belangrijk als je het over bestuivers hebt. Je kunt kijken naar wat je achteraf in de bestaande omgeving kunt toevoegen, maar het is nog interessanter om te kijken naar nieuwbouw. Daar kun je from scratch rekening houden met een gezonde omgeving voor alle soorten leven – mensen én bestuivers.”