Heijmans en het klimaat

Bij Heijmans vinden wij het belangrijk dat er, ook in de toekomst, veilig en prettig gewoond kan worden in Nederland. Daarvoor zullen onze gebouwen en de gebouwde omgeving, aangepast moeten worden om aan te sluiten op het veranderende klimaat. We moeten zorgen dat onze projecten bestand zijn tegen het toenemende extreme weer, wateroverlast (verzakkingen) en droogte (scheurvorming) van dijken en de bodem. Afhankelijk van de omgeving en het type project dat gerealiseerd moet worden, passen we daarom specifieke gebied- en gebouwmaatregelen toe. Dat doen we onder andere door slimmer te bouwen met oog voor duurzaamheid, biodiversiteit en watergebruik.

Tegelijkertijd pakken wij onze verantwoordelijkheid om de opwarming van de aarde te beperken. Zo hebben we grootse ambities om emissies te reduceren, waarbij we onszelf niet beperken tot onze directe emissies. Wij nemen onze verantwoordelijkheid en willen onze hele keten het voortouw nemen in de transitie naar een positieve impact op het klimaat.

Inventarisatie broeikasgasemissies

Green House Gas Protocol

Waar je naartoe gaat, begint met bepalen waar je staat. Bij Heijmans hebben we daarom onze CO₂e impact in kaart gebracht, door onze broeikasgasemissies te inventariseren volgens de standaard van het Green House Gas Protocol (GHGP). Dit doen we al jaren volledig voor onze directe emissies, maar vanaf dit jaar ook voor alle indirecte emissies waar wij invloed op hebben. Broeikasgassen omvatten overigens niet alleen Koolstofdioxide (CO₂), maar ook bijvoorbeeld methaan en zwavel. Hierom rapporteren wij emissie-cijfers niet in CO₂, maar in CO₂e (CO₂ en equivalenten).

In het GHGP worden de verschillende emissiestromen onderverdeeld in scopes. Scope 1 omvat emissies die direct gevolg zijn van onze activiteiten, zoals de uitstoot van ons wagenpark, ons materieel of om onze kantoren te verwarmen. De elektriciteit die wij gebruiken is natuurlijk ook een direct gevolg van onze activiteiten. De emissies die bij een energiecentrale, zijn vrijgekomen tijdens de opwekking hiervan, rapporteren wij in onze scope 2.

Onze indirecte emissies, ofwel scope 3, omvatten alle uitstoot die is vrijgekomen bij alles wat plaats vindt vóór of ná onze activiteiten. Dat loopt dus uiteen van de emissies vrijgekomen bij bijvoorbeeld het beton dat wij inkopen, tot emissies als gevolg van het gebruik van woningen tijdens de volledige levensduur nadat wij deze opgeleverd hebben.

In 2023 was onze totale broeikasgas impact 811.561 ton CO₂e, dat was als volgt verdeeld over de hiervoor benoemde scopes:

Scope 1 & 2

Bij de inventarisatie van de CO₂e emissies zijn onderstaande energiestromen in kaart gebracht, om te zien waar, welk type brandstof verbruikt wordt en in welke scope dit dan gerapporteerd moet worden.

Wagenpark

Van alle gele kentekens binnen Heijmans, circa 2.866 voertuigen in totaal, zijn er nu ongeveer 1.350 elektrisch. Sinds vorig jaar is het niet langer mogelijk de keuze te maken voor een auto met een verbrandingsmotor bij leasecontracten. Daarbij zijn lopende leasecontracten, met een langere contractduur van 2025, ingekort naar uiterlijk 31 december 2025. Zo zorgen we ervoor dat we uiterlijk in 2025 moment over een volledig elektrisch wagenpark beschikken. Daarnaast zijn alle berijders van voertuigen met verbrandingsmotoren gevraagd voortaan HVO100 te tanken waar mogelijk. Helaas is de dekking van tankstations die dit aanbieden nog onvoldoende.

Projecten

Bij een bouwbedrijf vindt een groot deel van de CO₂e emissies plaats op de bouwplaatsen. De belangrijkste verbruikers op de projecten zijn hieronder opgesomd.

Bij de projecten wordt het meeste materieel ingehuurd bij onderaannemers en valt de CO₂e uitstoot niet binnen de scope (1 & 2) van Heijmans. Desalniettemin bedraagt de procentuele bijdrage van het aandeel brandstofverbruik op projecten circa 28% van onze CO₂e footprint.

In de afgelopen jaren is er door Heijmans flink geïnvesteerd in zwaar elektrisch materieel, door onszelf maar ook zeker door onze onderaannemers. De eerste vijf eigen zware materieelstukken hebben wij in 2022 op onze projecten mogen verwelkomen en in 2023 volgden er nog eens twintig stuks. Daarnaast werken we al samen met onze onderaannemers aan emissieloze projecten in de wegenregio’s.

Vanaf medio 2023 is er besloten om alleen nog maar HVO100 te tanken op projecten, ongeacht of dit vooraf zo gecalculeerd is. De investering die we zo doen, levert direct een flinke reductie op in onze directe emissies.

Kantoor

In vergelijking met de overige categorieën zijn de emissies die vrijkomen naar aanleiding van het gebruik van onze kantoren vrij beperkt. Dit te verklaren door de grootte van impact bij bijvoorbeeld projecten en ons wagenpark, maar ook door de al getroffen maatregelen op onze kantoren. Zo plaatsen we zonnepanelen waar mogelijk en is de nog bestaande Tl-verlichting vervangen door LED.

Bij het verlengen van lopende huurcontracten zal extra aandacht worden gegeven aan de foodprint van onze bedrijfsvoering. Mocht een kantoorlocatie negatief gaan bijdragen in onze duurzaamheidsambities, dan schromen we niet om ons op een andere duurzame locatie te gaan vestigen.

Groene stroom

Al sinds 1 januari 2012 is Heijmans geheel overgestapt naar groene stroom, die voldoet aan de scherpe voorwaarden die daaraan worden gesteld. Voor al ons elektriciteitsverbruik hebben we CertiQ certificaten. Dit heeft tot gevolg dat de uitstoot in scope 2 nihil is.

Scope 3

Categorieën

De vijftien categorieën waar scope 3 uit bestaat, zijn onderverdeeld in Upstream en Downstream.

Upstream-emissies, zijn alle emissies die vrijkomen voordat de activiteiten van Heijmans plaatsvinden. Denk hierbij aan bijvoorbeeld uitstoot van machines bij het mijnen van grondstoffen, transport van de grondstof, verwerking tot bijvoorbeeld staal, bewerkingen en transport naar de bouwplaats. De acht Upstream-categorieën zijn vooral te beïnvloeden door het maken van de juiste materiaalkeuzes en door duurzaam in te kopen.

Downstream-emissies komen vrij tijdens bijvoorbeeld het gebruik van onze producten, of de afbraak van het opgeleverde product wanneer de levensduur verstreken is. De zeven categorieën die de Downstream omvat, vinden dus plaats nadat de activiteiten van Heijmans hebben plaatsgevonden. Hier maken we vooral impact met slimme ontwerpkeuzes en technologische innovatie.

Niet iedere categorie van scope 3 is op Heijmans van toepassing. Door een uitgebreide analyse van onze activiteiten hebben we bepaald in welke categorie wij emissies kunnen meten. Vervolgens hebben we de categorieën die van toepassing zijn, geclassificeerd op grootte, invloed, risico’s en stakeholder belangen.

Categorieën 8, 9, 10, 13, 14 en 15 bevatten voor Heijmans geen te meten emissies en worden daarom niet behandeld in onderstaande toelichting.

In de figuur hieronder wordt de verdeling van de scope 3 emissies weergegeven.

Upstream

1. Inkoop goederen en diensten

De categorie inkoop goederen en diensten omvat alles wat wij op jaarbasis inkopen. Dat loopt uiteen van materiaalinkoop als bijvoorbeeld staal en beton, tot de inkoop van diensten bij onderaannemers of inhuur van materieel. Om deze emissies te berekenen hebben we een analyse gemaakt van onze inkoopcijfers. Vervolgens is aan iedere inkoopcategorie een emissiefactor gekoppeld en zijn deze gegroepeerd tot hoofdcategorieën om een duidelijk zwaartepunt te bepalen.

Van alle scope 3 categorieën is dit de grootste. In 2023 omvatte deze categorie in totaal 481.308 ton CO₂e, 63% van alle scope 3 emissies.

Ondanks dat onze invloed op dit onderdeel redelijk beperkt is, omdat we hier sterk afhankelijk zijn van de ontwikkelingen die onze leveranciers en onderaannemers doormaken, ligt hier ook de meeste ruimte om impact te maken. Bij Heijmans willen we daarom ambitieus uitvragen en niet alleen op prijs, maar ook op duurzaamheid inkopen.

Om reductie in emissies te realiseren, stellen we op de grootste inkoopcategorieën specifieke doelstellingen en voeren we materiaal specifieke ketenanalyses uit om te bepalen hoe we het meeste impact kunnen behalen. In 2023 hebben we dit gedaan voor onder andere asfalt en beton.

2. Kapitaalgoederen

In deze categorie vangen we alle emissies die gepaard zijn gegaan met de productie en levering van door ons aangeschafte kapitaalgoederen. Hieronder vallen bijvoorbeeld gebouwen, groot materieel, apparatuur en voertuigen. Hierbij gaat het bij ons voornamelijk om de aanschaf van groot materieel. Deze uitstoot van de productie van een materieelstuk wordt direct volledig gerapporteerd in het jaar van aanschaf en niet verspreid over de levensduur zoals bij afschrijving.

Om deze emissies te berekenen hebben we een analyse gemaakt van onze inkoopcijfers en vervolgens aan iedere inkoopcategorie een emissiefactor gekoppeld.

De grootte van dit onderdeel is beperkt in relatie tot de overige onderdelen. Zo omvatte deze categorie in 2023 7.431 ton CO₂e, ongeveer 1% van het totaal van scope 3. Omdat de elektrificatie van onze materieelstukken een cruciale spil is in de reductieplannen van onze scope 1 & 2, moet er de komende jaren flink geïnvesteerd worden en zal deze categorie groeien.

Het traject rondom de aanschaf van een materieelstuk is intensief, de kosten vaak hoog en de samenwerking met leveranciers en partners erg belangrijk. Onze invloed in een dergelijk traject is om die redenen vrij groot, echter merken we dat de vraagstukken rondom emissiereductie nog nauwelijks op de agenda staan bij de producenten van materieelstukken.

Al onze aankopen op het gebied van kapitaalgoederen zijn samen te vatten in vijf hoofdcategorieën.

3. Brandstof- en energie gerelateerde activiteiten

Deze categorie lijkt op wat we rapporteren in scope 1 & 2, maar dit onderdeel focust zich specifiek op de emissies die vrijkomen bij de winning, productie en het transport van de brandstoffen die wij gebruiken. Oftewel het traject tussen de bron en het tankstation waar wij de brandstoffen tanken voor gebruik, ook wel genoemd het ‘ Well-to-Tank’-gedeelte van brandstof emissies.

Dit betreft een zeer kleine categorie, die in 2023 6.259 ton CO₂e betrof, minder dan 1% van het totaal van scope 3.

Invloed uitoefenen op dit traject is niet mogelijk, maar we kunnen alsnog reduceren simpelweg door ons brandstofgebruik verder terug te dringen. Wanneer we onze scope 1 & 2 volledig gereduceerd hebben, zal deze categorie ook volledig gereduceerd zijn.

De cijfers over brandstofverbruik halen we op bij onze leveranciers, waar we een emissiefactor aan koppelen voor specifiek het ‘ Well-to-Tank’-gedeelte van de betreffende brandstof.

4 Transport en distributie (upstream)

In deze categorie vallen de emissies die zijn vrijgekomen door de transporten die onze leveranciers uitvoeren om door ons bestelde goederen te leveren op onze bouwplaatsen, HUB’s of werkplaatsen. Om deze emissies te berekenen hebben we een analyse gemaakt van onze inkoopcijfers en vervolgens aan iedere inkoopcategorie een emissiefactor gekoppeld.

Komend jaar wordt hard gewerkt aan een traject om van al onze onderaannemers een inventarisatie te maken van het gebruikte materieel, inclusief verbruik gegevens en exacte aantallen gereden kilometers. Zo kunnen we beter in kaart krijgen wat er precies gebeurt op het gebied van transport door derden en bepalen waar de beste impact te maken is.

In 2023 betrof het 43.010 ton CO₂e, ongeveer 6% van het totaal van scope 3.

De invloed op dit onderdeel is redelijk beperkt, omdat we afhankelijk zijn van het materieel dat onze leveranciers en onderaannemers inzetten. Toch zijn er wel een paar zaken waar wij grip op hebben en waarmee we invloed uit kunnen oefenen. Bijvoorbeeld de juiste eisen stellen aan onze leveranciers en zelf slimmer inkopen. Ook kunnen we sturen op efficiënter aan- en afvoeren op de bouwplaats, bijvoorbeeld door zendingen meer te verzamelen.

Er zijn wel risico’s op dit gebied, bijvoorbeeld vanwege nieuwe wetgeving in stedelijke gebieden, waarbij er eisen worden gesteld aan het aantal transportbewegingen of de uitstoot van deze bewegingen in bepaalde gebieden.

5. Productieafval

Alle emissies die vrijkomen bij de afvoer en verwerking van onze reststromen door derden, meten en rapporteren we in deze categorie. De data in de rapportage is opgehaald met een SPEND-analyse voor de inkoop van reststroomverwerking. Uitgesloten van rapportage is de categorie grond, omdat dit slechts verplaatsingen betreft. De emissies die deze laatste transportbewegingen voortbrengen zijn opgenomen in de categorie transport UP.

De hoeveelheid gemeten in deze categorie is redelijk beperkt, in 2023 betrof het 3.245 ton CO₂e, ongeveer 1% van het totaal van scope 3.

Onze invloed zit voornamelijk in het zo goed mogelijk scheiden van onze reststromen waarop proactief wordt gestuurd. Het is daarna aan onze partners om het afval zo efficiënt mogelijk te verwerken met zo min mogelijk uitstoot.

Het belang van stakeholders bij dit onderdeel is groot. Reststromen zijn een cruciaal onderdeel in de transitie naar een circulaire economie, maar daarnaast ook heel zichtbaar.

6. Zakelijk vervoer

Deze categorie omvat emissies afkomstig van het vervoer van werknemers in voertuigen die eigendom zijn van of worden geëxploiteerd door derden, zoals vliegtuigen, treinen, bussen en personenauto's.

Dit betreft een zeer kleine categorie, die in 2023 113 ton CO₂e betrof, minder dan 1% van het totaal van scope 3.

De invloed op dit onderdeel is redelijk beperkt. Vrijwel iedereen bij Heijmans die met regelmaat zakelijke afspraken buiten kantoor heeft, rijdt een leaseauto (scope 1). Daarnaast zijn er bij Heijmans leenfietsen beschikbaar om makkelijk en zonder uitstoot naar lokale afspraken te gaan.

7. Woon- werkverkeer

Deze categorie omvat emissies afkomstig van het vervoer van werknemers om van hun huis op de werkplek te komen.

Dit betreft een zeer kleine categorie, die in 2023 3.287 ton CO₂e betrof, minder dan 1% van het totaal van scope 3.

Downstream

11. Gebruik van verkochte producten

In deze categorie meten we de directe emissies van door Heijmans gerealiseerde projecten. Dit omvat dus het projectgebonden energieverbruik van woningen en utilitaire gebouwen. Het indirecte energieverbruik, het gebruik gebonden verbruik, wordt hier niet in meegenomen. Dit geldt ook voor verbruik van infrastructurele realisaties. Van dit laatste wordt het verbruik in 2024 inzichtelijk gemaakt. 

Gekeken naar de uitstoot per jaar, rapporteren we in het jaar van oplevering het totale verbruik voor de gehele levensduur van een gerealiseerd object. Bij nieuwwoningen is dit een levensduur van 75 jaar en bij utilitaire projecten een duur van 50 jaar. Renovatieprojecten worden meegenomen vanaf € 5.000.000 en gerapporteerd voor een levensduur die afhankelijk is van de renovatie werkzaamheden.

Dit betreft een grote categorie, die in 2023 239.608 ton CO₂e betrof, ongeveer 35% van het totaal van scope 3.

Op deze categorie hebben we redelijke invloed, omdat we met onze afdeling Vastgoed rechtstreeks verantwoordelijk zijn voor de ontwikkeling van een groot deel van de woningen die we realiseren. Slim ontwerpen en de juiste keuzes maken in installaties zijn de belangrijkste methoden om impact te maken op de emissies die we hierbij uitstoten. Daarom zetten we in op standaardiseren en het toepassen van concepten en industrieel produceren. 

12. Verwerking einde levensduur

Wanneer een gerealiseerd object aan het einde van de levensduur weer verwerkt moet worden door recycling of afvoer, komen hierbij emissies vrij. In deze categorie rapporteren we deze emissies van woningen en utilitaire gebouwen.

De hoeveelheid gemeten in deze categorie is redelijk beperkt, in 2023 betrof het 4.790 ton CO₂e, ongeveer 1% van het totaal van scope 3.

Ook op deze categorie hebben we echter redelijke invloed, omdat we met onze afdeling Vastgoed rechtstreeks verantwoordelijk zijn voor de ontwikkeling van een groot deel van de woningen die we realiseren. Slim ontwerpen en de juiste keuzes maken in materiaalgebruik zijn de belangrijkste methoden om impact te maken op de emissies die uitgestoten worden bij de verwerking aan het eind van een levensduur.

Doelstellingen

Impact maken in de wereld, vraagt om leiderschap en grootse ambities. Bij Heijmans pakken we deze verantwoordelijkheid en zijn we niet bang de lat hoog te leggen. Wij willen meer geven dan we nemen en daarmee de weg inslaan naar positieve klimaatimpact. Daar hebben we korte- en langetermijndoelstellingen voor geformuleerd.

• In 2030 zijn wij 100% CO₂e neutraal in de directe emissies (scope 1 & 2).
  Dit betekent dat er geen uitstoot meer gepaard gaat met onze directe activiteiten.

• In 2030 willen wij onze indirecte emissies (scope 3) met 50% reduceren ten opzicht van 2019. 
  Door samen te werken met onze partners, slim te ontwerpen en bewust in te kopen, gaan wij impact maken in de keten. Zo gaan wij onze indirecte emissies met minimaal de helft terug dringen in de komende zes jaar.

• Heijmans Net Zero in 2040.
  Geen uitstoot bij Heijmans of elders in onze keten aan de hand van onze activiteiten. Dat is de ambitieuze stip aan de horizon.

Wetenschappelijke toetsing

Tijdens de ontwikkeling van targets en doelstellingen op het gebied van broeikasgasreductie, kwam bij ons een belangrijke vraag naar voren. Wanneer doen we nu echt genoeg om de opwarming van de aarde te beperken? En hoe meten we dat?

Hiervoor hebben wij ons bij Heijmans gecommitteerd aan het Science Based Target Initiative (SBTi). Deze wereldwijde organisatie van klimaatwetenschappers, toetst de door een bedrijf gestelde doelstellingen en GHG inventaris, om te zien of deze echt voldoende bijdragen aan het klimaatakkoord van Parijs om de aarde onder de 1,5 graad opwarming te houden.

Het uitgangspunt van het SBTi is dus het klimaatakkoord van Parijs, door de 1,5 graad opwarming als basis te gebruiken, is berekend wat het ‘koolstofbudget’ van de wereld is. Oftewel; tot welk niveau het CO₂e-gehalte in de atmosfeer maximaal mag stijgen, voor dit tot onherroepelijke klimaatontsporing lijdt. Als er niks veranderd, is dit budget binnen een paar jaar verbruikt. Daarom moet niet alleen op lange termijn de uitstoot naar 0, maar is het ook belangrijk om direct zoveel mogelijk uitstoot terug te dringen. Hoe eerder we daarmee beginnen, hoe langer we immers hebben tot het koolstofbudget volledig verbruikt is.

Onze targets, onderbouwing en GHG inventaris zijn inmiddels ingediend bij het SBTi. De komende maanden ondergaan we een uitgebreide screening en toetsing, om medio 2024 onze doelstellingen goedgekeurd te krijgen.

Het SBTi kijkt naar onze plannen ten opzichte van het door ons aangedragen basisjaar. Wij hebben na diverse analyses besloten hier 2019 voor te hanteren en hebben vervolgens ook een complete inventarisatie van onze emissies in dat jaar.